Niewiążąca prawnie robocza definicja antycyganizmu/dyskryminacji antyromskiej*
Przyjęta w dniu 8 października 2020 r.
Z niepokojem uznając, że zaniedbanie kwestii ludobójstwa Romów przyczyniło się do uprzedzeń i dyskryminacji, jakich do dziś wciąż doświadcza wiele społeczności romskich**, oraz przyjmując odpowiedzialność za zwalczanie takich form rasizmu i dyskryminacji (art. 4 i 7 deklaracji ministerialnej Międzynarodowego Sojuszu na rzecz Pamięci o Holokauście – International Holocaust Remembrance Alliance, IHRA – z 2020 roku, art. 3 Deklaracji Sztokholmskiej), IHRA przyjmuje następującą roboczą definicję antycyganizmu/dyskryminacji antyromskiej:
Antycyganizm/dyskryminacja antyromska przejawia się w indywidualnych wypowiedziach i czynach, jak również w polityce instytucjonalnej i praktykach marginalizowania, wykluczania, przemocy fizycznej, deprecjonowania kultur i sposobów życia Romów, a także w mowie nienawiści, skierowanej przeciwko Romom oraz innym osobom i grupom postrzeganym, stygmatyzowanym lub prześladowanym – i w epoce nazizmu i po dziś dzień – jako „Cyganie”. Prowadzi to do traktowania Romów jako rzekomo obcej grupy i kojarzenia z nimi szeregu negatywnych stereotypów oraz wypaczonych wyobrażeń, które stanowią odmianę rasizmu.
Z myślą o ukierunkowaniu prac IHRA, zidentyfikowano poniższe kwestie:
Antycyganizm/dyskryminacja antyromska istnieje od wieków. Był to istotny element polityki prześladowań i zagłady, jaką przeciwko Romom prowadziły nazistowskie Niemcy oraz ich sprzymierzeńcy z faszystowskich i skrajnie nacjonalistycznych grup, jak również inni kolaboranci, którzy brali udział w tych zbrodniach.
Antycyganizm/dyskryminacja antyromska nie zaczęła się ani nie zakończyła wraz z epoką nazizmu, ale nadal stanowi główny element przestępstw, popełnianych przeciwko ludności romskiej. Pomimo istotnej pracy wykonanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych, Unię Europejską, Radę Europy, Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, a także inne organy międzynarodowe, stereotypy i uprzedzenia wobec Romów nie zostały zdelegalizowane ani podważone w wystarczająco zdecydowany sposób, w związku z czym wciąż funkcjonują, a ich stosowanie najczęściej nie budzi sprzeciwu.
Antycyganizm/dyskryminacja antyromska to wieloaspektowe zjawisko, które jest powszechnie akceptowane w sferze społecznej i politycznej. Stanowi kluczową przeszkodę w integracji Romów w szerzej rozumianym społeczeństwie oraz uniemożliwia im korzystanie z równych praw i szans, jak również udział w życiu społecznym i ekonomicznym, związanym z działalnością zarobkową.
Antycyganizm/dyskryminację antyromską można zilustrować za pomocą wielu przykładów. Biorąc pod uwagę ogólny kontekst, do współczesnych przejawów antycyganizmu/dyskryminacji antyromskiej można zaliczyć między innymi:
* Zaleca się stosowanie krajowego odpowiednika tego określenia; Kanada i USA używają sformułowania „antyromski rasizm”.
** Słowo „Romowie” używane jest jako nazwa zbiorowa, która odnosi się do różnych powiązanych ze sobą grup, niezależnie od tego, czy prowadzą one osiadły tryb życia, takich jak Romowie, ludzie drogi (Travellers, Gens du voyage, Resandefolket/De resande, Camminanti), Sinti, Manusze, Kale, Romaniczale, Bojasze/Rudari, Aszkali, Egipcjanie, Jenisze, Domowie, Lomowie oraz Abdalowie, które są zróżnicowane pod względem kultury i stylu życia. Powyższe zdanie jest przypisem wyjaśniającym, a nie definicją Romów..
The experts in the IHRA’s Committee on the Genocide of the Roma were tasked with developing a working definition on antigypsyism/anti-Roma discrimination in 2017, as part of the IHRA Strategy to safeguard the record and counter distortion of the Holocaust and genocide of the Roma.
Roma are Europe’s largest ethnic minority and have experienced persecution and discrimination in the region for centuries. The urgent need for a working definition became undeniable in 2020 when, shortly after the IHRA adopted its 2020 Ministerial Declaration, which reaffirmed the organization’s commitment to countering antigypsyism/anti-Roma discrimination, the COVID-19 pandemic hit. Across Europe, Roma were scapegoated and blamed for the virus’ spread, resulting in a rise in both anti-Roma hate and policy. A working definition based on the consensus of the IHRA’s Member Countries would provide the IHRA, governments, and civil society with a common understanding of the phenomenon, allowing for more productive discussions.
The text above is the result of the work within the IHRA’s Committee on the Genocide of the Roma, which consists of delegates from IHRA Member Countries across various disciplines. It was drafted during consultations and extra meetings of the Committee, and with representatives of Roma communities. All Working Group and Committee Chairs in 2019 and 2020 were also consulted, as were the Luxembourg and German IHRA Presidencies. The working definition was adopted by all IHRA Member Countries during an extraordinary Heads of Delegation meeting on 8 October 2020 under the German IHRA Presidency.
Since working definition’s adoption, the IHRA has used the tool to guide its work on the genocide of the Roma. For example, it enabled the creation of the IHRA Project drafting Recommendations for Teaching and Learning about the Persecution and Genocide of the Roma during the Nazi era, which began its work in 2022. It also formed the core of the IHRA’s response to discrimination against Roma refugees fleeing Ukraine.
Implementation of the working definition is ongoing and the IHRA commends those countries who have adopted the definition at the national level, including Austria, Croatia, Germany, Israel, North Macedonia, Slovakia, and the United Kingdom. Both in these countries and beyond, the working definition is being used by civil society organizations to, for example, counter antigypsysim/anti-Roma discrimination in sports associations, support youth activity, and develop training programs for professionals.
By signing up to the IHRA newsletter, you agree to our Privacy Policy
